^

Adviespunt brengt ‘zaadjes van inzicht’ bij scheiding

Scheiden zonder schade, kan dat? Volgens Eline Vree, teamleider van het Adviespunt Scheiden, Kind en Ouderschap (SKO), laat uit elkaar gaan altijd krassen na. De schade voor betrokkenen zoveel mogelijk beperken kan wel. Het adviespunt ondersteunt ouders, professionals én kinderen daarbij.

Het adviespunt, onderdeel van MEEVivenz, geeft informatie en advies over uit elkaar gaan en gescheiden ouderschap. Het ondersteunt kinderen, ouders, kinderen en professionals. Inmiddels draait het ruim twee jaar, met inloopspreekuren (volwassenen) in Dordrecht, Papendrecht en Zwijndrecht. “In deze gemeenten hebben we dik driehonderd mensen gezien, waar we in negen van de tien gevallen wat voor hebben kunnen betekenen. De preventieve werking van ons inloopspreekuur is enorm”, zegt Eline zonder voorbehoud.

Een maatschappelijk werker, een jeugdprofessional, een jurist en een gedragswetenschapper/pedagoog maken deel uit van haar team. Twee daarvan zijn tevens getraind als familiemediator. In 2023 komt een schoolmaatschappelijk werker het team versterken. De teamleden werken intensief samen met andere professionals.

Pijn en rouw
Een scheiding veroorzaakt altijd elementen van pijn en rouw, weet Eline. “Zelfs als je samen hebt besloten zonder strijd uit elkaar te gaan. Voor de partners zelf, maar zeker voor eventuele kinderen. In sommige gezinnen zal een scheiding een vorm van opluchting brengen. Maar vrijwel alle kinderen zien liever dat ouders samen gelukkig zijn.”

Op kinderen en jongeren is de sociale impact het grootst. Zeker als ze denken schuldig te zijn aan de scheiding, of verwachten dat ze moeten kiezen. Dat kunnen en willen ze in de meeste gevallen niet en mag ook niet verwacht worden. Eline vindt het menselijk dat er wel eens harde woorden vallen over de andere ouder. “Maar het is belangrijk dat je ook zegt: ik heb lelijke dingen gezegd en dat had ik niet moeten doen. Mijn boosheid is niet voor jou bedoeld. Kinderen begrijpen dat best”, verzekert ze.

Sociale en maatschappelijke impact
Jaarlijks zijn circa 84.000 minderjarige kinderen betrokken bij een scheiding. “Van de kinderen in een hulpverleningstraject komt de helft uit een huishouding waar een scheiding of breuk tussen de ouders speelt of speelde”, geeft Eline als context. De maatschappelijke en financiële schade is dus groot. “De problemen van uit elkaar gaan hangen als een grijze deken over veel andere problemen heen, zoals schulden, gedragsproblematiek en eenzaamheid.”

Laagdrempelig
De vragen waarmee inwoners naar het adviespunt komen, gaan over van alles. Ouders raadplegen het bij twijfel over de beste vorm van communiceren met de ex en de kinderen. Ze kunnen terecht met vragen over een omgangsregeling en opvoedingsvragen. Maar ook over huisvesting voor de vertrekkende partner, financiële/juridische aspecten van uit elkaar gaan.

Het rijtje is moeiteloos aan te vullen, legt Eline uit. “Heel belangrijk is dat onze cliënten laagdrempelig, anoniem en vrijblijvend terecht kunnen. Ze kunnen gemakkelijk binnen stappen en onder de radar blijven. Daarnaast hebben we een wegwijsfunctie. Bijvoorbeeld naar een advocaat of mediator, of naar aanvullende ondersteuning door het sociaal wijkteam.”

Zaadjes van inzicht
Behalve het geven van praktische informatie, proberen de medewerkers van het SKO ook ‘het onderliggende laagje aan te boren.’ Het mooist vindt Eline het, als er ‘zaadjes van inzicht’ worden gezaaid. Bijvoorbeeld als een ouder geharnast binnenkomt en van plan is het tot aan de rechtbank uit te vechten. “Wij vragen waar de zorg zit over het toekennen van gezag aan de andere ouder. En we leggen uit dat in 98 procent van de gevallen de rechter beslist dat het gezag bij beide ouders ligt. We houden voor: weet wat een complexe scheiding doet met de ander, maar ook met je kind. Behalve frustratie levert zo’n gevecht geen winnaars op. Zeker als een advocaat dat zegt, brengt dat mensen vaak al tot bezinning.” 

‘Aan de voorkant’ kan een hoop scheidingsmisère worden voorkomen. Dat begint al met vermindering van de spanning waarmee scheiding vaak omgeven is voor betrokkenen. “Mensen komen binnen met stress in hun ogen. Soms vloeien er tranen. Ze krijgen ruimte om rustig hun verhaal te doen. De spanning waar ze mee rondlopen neemt dan vaak al behoorlijk af.”

Bijzonder aan de invulling door SKO is volgens Eline de preventieve aanpak van het adviespunt. “Die richt zich op professionals, zoals leerkrachten, docenten, consultatiebureaus, huisartsen. We vergroten  de signaalfunctie van de professionals en geven handvatten om conflicten tussen ouders niet te laten escaleren of  — als er al conflicten zijn — te de-escaleren.”

Campagne voor leerkrachten
Voor kinderen in het primair onderwijs is er via het schoolmaatschappelijk werk al de nodige ondersteuning. Onderwijzend personeel vindt het soms lastig met het fenomeen scheiding om te gaan. “We ontwikkelen een campagne voor leerkrachten. Welke signalen zie je bij leerlingen als ze daaronder gebukt gaan? En wat doe je: de nieuwe mailadressen opschrijven en het daar bij laten? Of stel je vragen, en welke? Daar geven we een webinar over en we willen workshops geven. Met onder meer simulaties om lastige gespreken te voeren. Daarnaast versterken we kinderen/ jeugd door het gesprek over gescheiden ouders op gang te brengen.” Dat gebeurt onder meer met inzet van (interactief) jeugdtheater.

Eline maakt zich zorgen over de categorie jongeren. “Erover praten helpt, maar dat vinden jongeren moeilijk. Om het gesprek met hen op gang te brengen ontwikkelde het SKO met een interactief programma voor het voortgezet onderwijs, met o.a. muziektheater, een mentorles, een chat-mogelijkheid en een ouderbijeenkomst, op een middelbare school in Dordrecht.

Liever niet ‘vechtscheiding’
Eline vermijdt liefst het woord ‘vechtscheidingen’ – al ontkent ze niet dat die bestaan. ‘Een scheiding hoeft niet in alle opzichten problematisch te zijn. Noem je het meteen een vechtscheiding, dan verbind je daaraan de conclusie dat er een ernstig conflict is.” Ze wil niet bagatelliseren. Maar, nuanceert ze: “Bijna geen ouder houdt níet van z’n kind. Wel voelen sommige ouders zich als een kat in het nauw. Dan doen ze soms onverstandige dingen. Maar niet met de bedoeling hun kind te kwetsen of te beschadigen.”