‘Alles wat we bieden vanuit het vrijwilligersbeleid moet de vrijwilliger en dé beroepskracht verder helpen.’
Janny Nijstad is coördinator vrijwilligerspunt en projectleider Samen Oplopen bij Sterk Papendrecht. Als aandachtfunctionaris vrijwilligers van MEEVivenz heeft ze samen met anderen het nieuwe vrijwilligersbeleid ontwikkeld. Er werken tussen de 400 en 500 vrijwilligers bij MEEVivenz, bijna evenveel als het aantal beroepskrachten. MEEVivenz is van mening dat we met de inzet van vrijwilligers de ambities van de organisatie beter bereiken en de aanpak van elk maatschappelijk vraagstuk beter realiseren. Met bevlogenheid vertelt Janny over de waarde van vrijwilligers en het nieuwe beleid. Ook geeft ze zes praktische tips voor beroepskrachten in het sociaal domein.
auteur: Patricia van der Put
Eigen rol met eigen waarde
Vrijwilligerswerk is werk dat je doet zonder dat je ervoor betaald krijgt. Je hoeft het niet te doen, maar je doet het om anderen te helpen of om de samenleving beter te maken. Vaak doe je dit samen met andere mensen in enig georganiseerd verband. Janny vertelt: ‘Bij vrijwilligers denken we snel aan helpende handjes. Maar ze zijn veel meer dan dat. Ze brengen een eigen waarde mee in het werk. Daarom verdienen ze een volwaardige plek in de organisatie. Vrijwilligers kunnen vaak iets bieden wat de beroepskracht niet biedt. Denk aan een bepaalde gelijkwaardigheid met een inwoner. Als beroepskracht blijf je toch een soort afstand bewaren. De vrijwilliger heeft vaak meer mogelijkheden in tijd. Een voordeel is ook dat een vrijwilliger deel uit kan maken van dezelfde doelgroep als de inwoner die hulp nodig heeft. Vanuit levenservaring kan een vrijwilliger op een andere manier aansluiting vinden bij de inwoner. Natuurlijk kan een beroepskracht zich goed inleven, maar dat blijft anders dan iemand die hetzelfde heeft meegemaakt.’
Ruimte voor ontwikkeling
Al met al genoeg redenen waarom Janny zich inzet voor een goed vrijwilligersbeleid bij de werkmaatschappijen van MEEVivenz. ‘Alles wat we bieden vanuit het vrijwilligersbeleid moet de vrijwilliger én de beroepskracht verder helpen’, zegt Janny. ‘Zowel de beroepskracht als de vrijwilliger hebben ieder hun eigen rol en eigen waarde. Het is belangrijk dat we werken vanuit de visie dat vrijwilligers meer zijn dan alleen helpende handen. Binnen onze organisatie is het nu heel verschillend geregeld. Op sommige plekken gaat het goed, op andere plekken is ruimte voor ontwikkeling. We kunnen het als organisatie beter doen. Daarin willen we de vrijwilliger goed ondersteunen én de beroepskracht helpen in het werken met vrijwilligers. Je ziet dat de inzet van vrijwilligers niet overal vanzelfsprekend is. In welzijnsactiviteiten heeft de inzet van vrijwilligers een lange geschiedenis. In het werk van hulpverleners in een sociaal wijkteam is dat anders.’
Uitdagingen en hulpmiddelen
Dat maakt dat het voor sociaal werkers soms pionieren is met vrijwilligers. Janny verwijst naar MEE Gelderse Poort waar al veel ontwikkeld is met ervaringsdeskundige vrijwilligers: ‘Daar is iets heel moois neergezet. Het laat zien dat we nog wel wat te doen hebben.’ Dat gaat met de nodige uitdagingen. Janny ziet dat er in de praktijk veel behoefte is aan eenduidigheid, helderheid, afspraken en hulpmiddelen. ‘Daarom ontwikkelen we vanuit het nieuwe vrijwilligersbeleid standaarden voor formulieren en werkinstructies. Bijvoorbeeld een eenduidige vrijwilligersovereenkomst die overal toepasbaar is. Alle hulpmiddelen vind je op termijn in de documenten database. Het is een enorme klus die waarschijnlijk wel tot in 2024 gaat duren. Als je zoekt op de zoekterm “vrijwilliger” vind je afspraken over onkosten, informatie over hoe je een intakegesprek met een vrijwilliger voert, attentiebeleid, VOG-aanvraag enzovoort. Doorlopend worden formulieren ontwikkeld en toegevoegd.’
Handzaam en lokaal te bepalen
‘We hebben goed gekeken naar de bruikbaarheid van de documenten’, vervolgt Janny. ‘Zo komt er een gedragscode aan voor alle medewerkers die op taalniveau B1 en genderneutraal is. Er is een uitgebreide gedragscode, maar we maken ook een handzaam exemplaar van één A-4tje. We zijn bezig met een welkomstpakketje voor vrijwilligers met de vrijheid om dit lokaal in te vullen. Een wens is een digitale plek met informatie voor vrijwilligers en vacatures. Ook ontwikkelen we scholingsbeleid voor vrijwilligers en een training voor beroepskrachten. We willen veel, met beperkte tijd, dus we gaan stap voor stap.’
Nu de praktijk
‘We zitten op dit moment in de implementatiefase’, vervolgt Janny. ‘We maken praktische slagen. Het is soms zoeken naar een balans tussen zo veel mogelijk gericht op de werkvloer ontwikkelen én iets waar iedereen mee uit de voeten kan. Omdat de praktijk zo uiteenloopt, kun je nooit iets helemaal passend maken en ontkom je er niet aan om een beschrijving algemeen te maken. We proberen ook ruimte te laten voor inbreng van de lokale situatie. Bijvoorbeeld het attentiebeleid. Er is budget gekoppeld aan waarderingsmomenten en dit is financieel geoormerkt. De lokale teams met teamleiders zijn vrij in de invulling ervan. Soms zijn er ook speciale wensen vanuit een opdrachtgever, de gemeente, waarbij extra middelen beschikbaar zijn. Dit verschilt per gemeente.’
6 praktische tips van Janny voor beroepskrachten
- Een platform waar je als beroepskracht veel informatie kunt vinden over werken met vrijwilligers is dat van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). Je kunt gratis een profiel aanmaken en krijgt daarmee toegang tot informatie en het netwerk.
- Zorg dat je aandacht hebt voor je vrijwilliger. Maak tijd, ondersteun hen en geef waardering. Dit zie je terug in de inzet van vrijwilligers. Doe je dit niet, dan ontstaat er geen verbinding en blijf je tijd steken in werven van nieuwe vrijwilligers.
- Wees flexibel over de inzet van vrijwilligers. Het past niet meer bij deze tijd dat vrijwilligers op een vast moment in de week aan de slag gaan. Veel mensen willen vrijwilligerswerk doen, maar wel onder voorwaarden die passen bij hun leven.
- Zingeving is belangrijk. Betrek je vrijwilligers in je visie en missie. Samen wil je de doelen bereiken. Hierdoor voelt de vrijwilliger zich vervult.
- Maak de inzet van vrijwilligers onderdeel van het jaarplan/ werkplan van jouw locatie. Omschrijf doelen, middelen, rol/taken en budget.
- Grijp de Nationale vrijwilligersdag van 7 december aan als moment om iets te doen voor je vrijwilligers. Eigenlijk is het een soort “verjaardag” voor vrijwilligers. Heb je een algemeen cadeau? Doe er een persoonlijk kaartje bij of overhandig zelf het cadeau met woorden van waardering. Je kunt nooit te aardig zijn.
Het volledige vrijwilligersbeleid vind je in de documenten database in je workspace. Heb je vragen of ideeën voor Janny? Mail naar janny.nijstad@sterkpapendrecht.nl